Trong 9 tuyến đường sắt đô thị Thủ đô, duy chỉ có tuyến 2A Cát Linh - Hà Đông đã hoàn thành và được đưa vào khai thác thương mại chính thức từ ngày 6/11 vừa qua; tuyến Nhổn - ga Hà Nội đã cơ bản hoàn thành công tác xây dựng đoạn Nhổn - Cầu Giấy, đang triển khai thi công đoạn Cầu Giấy - ga Hà Nội; các tuyến còn lại mới chỉ được giải phóng một phần mặt bằng hoặc chưa được triển khai.
Từ năm 1998, Chính phủ đã định hướng đầu tư, phát triển mạng lưới đường sắt đô thị tại Hà Nội. Theo quy hoạch, hệ thống đường sắt đô thị Thủ đô gồm 9 tuyến với tổng chiều dài khoảng 318 km.
Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 cũng xác định xây mới các tuyến đường sắt đô thị kết nối đô thị trung tâm với các đô thị vệ tinh; kết hợp xây dựng công trình dịch vụ, công cộng với xây dựng các ga đường sắt đô thị.
Hiện nay, tiến độ triển khai các dự án này đều chậm so với dự kiến, đội vốn hàng chục nghìn tỷ đồng.
Tính đến năm 2021, nguồn lực đầu tư cho các dự án đường sắt đô thị trên địa bàn TP Hà Nội là 34.437 tỷ đồng để thực hiện đầu tư đối với 4 dự án (tuyến số 1: 2.103 tỷ đồng, tuyến số 2: 974 tỷ đồng, 2A: 15.749 tỷ đồng và tuyến số 3: 15.611 tỷ đồng).
Theo Kế hoạch đầu tư công trung hạn 5 năm 2021 - 2025 của UBND TP Hà Nội, dự kiến ngân sách đầu tư trung hạn của thành phố cho hệ thống đường sắt đô thị ít nhất khoảng 50.000 tỷ đồng.
Trong giai đoạn này, thành phố đưa vào vận hành hai tuyến đường sắt đô thị vận tải hành khách khối lượng lớn, tốc độ cao là tuyến số 2A (Cát Linh - Hà Đông) và tuyến số 3 (Nhổn - Ga Hà Nội); đồng thời khởi công tuyến đường sắt đô thị số 2 (Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo); hoàn thành báo cáo nghiên cứu khả thi tuyến đường sắt đô thị số 3.2 (Trần Hưng Đạo - Hoàng Mai) và tuyến đường sắt số 5 (Văn Cao - Hòa Lạc).
Ngày 6/11 vừa qua, những đoàn tàu thuộc dự án đường sắt Cát Linh – Hà Đông đã chính thức lăn bánh sau 10 năm xây dựng, trở thành tuyến đường sắt đô thị đầu tiên của Hà Nội và Việt Nam được đưa vào vận hành khai thác.
Sau đây là thông tin chi tiết về quy hoạch và tiến độ 9 đoạn tuyến đường sắt đô thị Hà Nội.